İkinci Dönem Tanzimat Sanatçıları
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847 – 1914)
- Galatasaray Lisesinde öğretmenlik yapan sanatçı bu dönemin en önemli isimlerindendir.
- Gençlere yol gösterici bir özellik taşıyan sanatçı Serveti Fünun edebiyatının oluşmasında rol oynamıştır.
- Şiir, roman, makale, tenkit gibi birçok türde eser vermiştir.
- Eskiye karşı yeni edebiyatı güçlü bir şekilde savunmuştur.
- Zemzeme adlı eserinin ön sözünde şiirle ilgili fikirlerini açıklamıştır.
- Güzel olan her şey şiirin konusu olabilir diyerek şiirin konusunu oldukça genişletmiştir.
- Çocuklarının erken ölümü nedeniyle eserine hüzün hakimdir.
- Şiirlerini daha çok aruz ölçüsü ile yazmıştır.
- Muallim Naci ile güçlü bir şekilde eski-yeni tartışması yapmıştır.
- Türk Edebiyatı’ndaki ilk realist roman olan “Araba Sevdası”nı yazmıştır.
- Şiirlerinde romantizm, roman ve hikayelerinde realizm akımın etkisi görülür.
Eserleri:
Eleştiri: Takdir-i Elhan
Tiyatro: Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır, Atala, Vuslat yahut Süreksiz Sevinç
Şiir: Nijad Ekrem, Nağme-i Seher, Pejmürde, Zemzeme, Yadigar-ı Şebab
Hikâye: Muhsin Bey, Şemsa
Roman: Araba Sevdası
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN (1852 – 1937)
- Şair-i Azam olarak bilinen Abdülhak Hamit, bu dönemin en üretken sanatçıların başında gelir.
- Daha çok şiirleriyle başarılı olmuştur.
- Tabiat, aşk, ölüm, metafizik gibi konularda şiirler yazmıştır.
- Birkaç şiirinin dışında diğer şiirleri aruz ölçüsüyle ve ağır bir dille yazılmıştır.
- Sahra kitabındaki şiirlerde kır ve köy hayatını ele almış ve edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir örneklerini vermiştir.
- Edebiyatımızda metafizik düşünceyi ileriye taşımıştır.
- Edebiyatımızda Batılılaşma fikrinin güçlü savunucusu olmuştur.
- Oynanmaktan ziyade okunması için birçok tiyatro oyunu yazmıştır.
- Bazı tiyatroları nazım-nesir karışıktır.
- Tiyatrolarında Shakespeare ve Victor Hugo’da fazlasıyla etkilendiği görülmektedir.
- Romantizm akımının etkisindedir.
Eserleri:
Tiyatro: Macera-yı Aşk, Nesteren, Eşber, Tezer, Finten, Turhan yahut Endülüs’ün Fethi, Sabr-ü Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, İbn-i Musa, İlhan
Şiir: Sahra, Makber, Hacle, Ölü, Bunlar Odur, Divaneliklerim yahut Belde, Baladan Bir Ses…
SAMİ PAŞAZADE SEZAİ (1860 – 1936)
- Eski edebiyata karşı çıkarak Batı edebiyatına yönelmiştir.
- Realizm akımından etkilenmiştir.
- Hikayelerinde teknik olarak daha güçlüdür.
- Sanat için sanat görüşünü savunmuştur.
- Konularını yerli yaşamdan seçmiştir.
- Türk Edebiyatı’nda Batılı anlamda ilk hikayemiz olan “Küçük Şeyler”i yazmıştır.
- Dönemin güncel konularından olan esirliği işlemesiyle dikkat çekmiştir
Eserleri:
Tiyatro: Şir (ilk eseri)
Roman: Sergüzeşt
Gezi-sohbet: Rumuzü’l-Edep
Hikâye: Küçük Şeyler
- Tanzimat Dönemi’nde eski edebiyatı yani Divan Edebiyatı’nı savunan sanatçıların önderliğini yapmıştır.
- Gelenekçi şair olarak bilinse de Batı tarzında şiirler de yazmıştır.
- Eski edebiyattan kopmadan yenileşmenin taraftarı oldu.
- Eserlerinde sade bir dil kullanmayı tercih etmiştir.
- Recaizade Mahmut Ekrem ile sert bir eski-yeni tartışması yapmıştır.
- Recaizade Mahmut Ekrem’in Zemzeme adlı eserine karşılık olarak Demdeme adlı bir eleştirisini yazmıştır.
- “Kulak için kafiye”yi savunanlara karşılık “Göz için kafiye” anlayışını savunmuştur.
- Milli duygular içeren şiirlerinin yanında tabiat, karamsarlık, gurbet gibi konuları ele almıştır.
Eserleri:
Sözlük: Lügat-i Naci, Istılahat-ı Edebiye
Eleştiri: Demdeme, Muallim
Şiir: Füruzan, Şerare, Ateşpare
Hatıra: Ömer’in Çocukluğu
- Bu dönemin gözlemci yazarlarından biridir.
- Edebiyata şiirlerle başlamış ve daha sonrasında roman ile hikayeye yönelmiştir.
- Eserlerinde realizm ve natüralizmin etkileri görülür.
- Romanlarında mekan olarak İstanbul dışına çıkmıştır.
- İlk köy romanımız olan “Karabibik”i yazmıştır.
- İlk tezli romanımız “Zehra”yı yazmıştır.
- Eserlerinde psikolojik ögeleri ustalıkla kullanmıştır.
Eserleri:
Şiir: Heves Ettim
Roman: Karabibik, Zehra
Hikâye: Zavallı Kız, Bir hatıra, Sevda